Gıda İsrafı Nasıl Önlenir?

Yapılan gıda alışverişlerinin yarısının çöpe gittiği günümüzde sürdürülebilirlik için adım atmaya mutfaktan başlamak önemli bir konu. Gıda israfını minimuma indirmek içinse çok sayıda çözüm önerisi var.

Tarladan toplanan gıdaların yarısı daha alıcılara ulaşmadan, şekilleri mükemmel olmadığı için çöp olarak görülüp atılıyor. Oysa besleyicilik olarak diğerlerinden bir farkları olmuyor. Aynı şekilde satın alındıktan sonra pişirilen ya da daha pişmeden çöp olan yiyeceklerin oranı ise çok korkunç: Yüzde 40! Bir diğer deyiş her yıl 1.4 milyar ton yemek çöp oluyor; 3.3 gigaton karbon ayakizi bırakıyor; her yıl Çin büyüklüğünde bir alanı kaplayacak kadar yer kaplıyorlar.

Dünyanın farklı yerlerinde insanlar açlık sınırının altında yaşarken ve gıdaya ulaşmak büyük bir problemken gıda israfını önlemek de önemli bir misyon oluyor. Bunun için de harekete alışveriş mantığını değiştirmekten ve mutfakta değişiklik yapmakta fayda var.

İhtiyacınız Olanı Alın

Öncelikle marketten, pazardan, manavdan, kasaptan alışveriş yaparken akıllıca düşünün ve gerçekten ihtiyacınız olanı alın. İki-üç haftalık değil birkaç günlük malzeme alın.

Şekline Bakmayın

Marketten alışveriş yaparken meyve sebzelerin şekline bakmayın. Çünkü çoğu besin şekli bozuk olduğu için satın alınmıyor ve çöpe gidiyor. Oysa hepsinin tadı aynı ve piştikten sonra bir önemi kalmıyor.

Yerel Alışverişe Yönelin

Bir besin ne kadar yakın bir yerden gelirse aslında o kadar iyi. Lojistik sürecinde dünya kirlenmiyor ve günlerde halde beklediği için besin değeri azalmıyor.

İthal besinler yerine yerlileri kullanmak, yaşadığımız yere yakın yerde yetişenlerden almak bu yüzden önemli.

Temiz Tarımı Seçin

Organik ya da ekolojik olarak yetiştirilmiş gıdayı seçtiğinizde doğayı kirletmemiş, doğal yetişmiş ürünleri seçmiş oluyorsunuz. Genetiğiyle oynanmamış ve yetiştirilirken kimyasala maruz kalmamış besinler sağlık için oldukça önemli.

Saklamayı Yeniden Öğrenin

Yiyeceklerin ömrünü uzatmak için buzdolabına koymak yeterli değil. Doğru koşullarda yiyeceği saklamak ömrü uzatan asıl nokta.

Dışarda durması gereke bir yiyeceği dolaba koyarak ömrünü kısaltabilirsiniz. Ya da nemli ortam yüzünden yiyeceklerin çöp olmasına neden olabilirsiniz. Nasıl bir ısıda saklamanız gerektiği ve hava almasını engellemek de önemli noktalar. Bu tarz kurallara dikkat ederseniz gıda israfını bir hayli engelleyebilirsiniz.

BPA içermeyen kaplar ya da cam saklama kapları da ömürlük sizinle olacaktır.

Gerçekten Çöp Olanı Atın

Gelişi güzel atılan çöpler aslında çoğunlukla çöp değil. Hepsi de yeniden kullanılabilecek şeyler. Atık yönetimini düzgün yapabilmek için de öncelikle cam, teneke, plastik ve kağıt çöplerini ayırıp, atık dönüşüm kutularına atmak gerekiyor. Geri kalan organik atıkları da değerlendirmek mümkün. Kompost varillerinden bir tane edinip çöpleri doğaya gübre olarak geri dönüştürebilirsiniz. Ya da meyve kabuklarından temizleyici yapmak, yumurta kabuklarını protein tozu olarak kullanmak, sebze köklerinden yemek yapmak gibi alternatifler de var.

Süngeri Değiştirin

Evin en kirli parçasının bulaşık süngerlerinin olduğunu biliyor musunuz? Buna tuvaletler de dahil. Sürekli ıslak ya da nemli kalan, bulaşık temizliğinde kullanılan süngerlerin sağlıklı olması için en fazla üç gün kullanılması gerekiyor.

Süngerin yerine yıllarca doğada atık olarak kalmayacak çözümler var. Bunun ilki kabak lifini bulaşık süngeri yerine kullanmak. Bütün olarak satılan kabak liflerini 7-8 parçaya bölerek kullanabilir ya da dilimlenmiş olarak satılanları alabilirsiniz. Oldukça uzun süre kullanılabiliyor. Ya da pamuklu bir kumaşı minik bir yastık gibi dikerek içerisine dolgu yaparak kullanabilirsiniz.

Kendi Peçetelerinizi Yapın

Rulolar halinde satılan kağıt havlular çok kullanışlı olsa da selülozdan üretildiği için geri dönüştürülemiyorlar. Üretilirken kullanılar enerji ve su da işin cabası. Onun yerine, istediğiniz boyuttaki pamuklu kumaşları mutfakta her zaman elinizin altında bulundurun. 1 pamuklu bez minimum 30 rulo kağıt havlu kadar dayanıyor.

Aynı şey sofra için de geçerli. Sadece dekor olarak değil, sofrada kullanılacak peçeteler yerine beğendiğiniz kumaşlardan peçeteler dikebilirsiniz. Dezenfekte olmaları için yüksek derecede yıkamak yetmiyorsa bir tencerede altı dakika kaynatmanız da yeterli.

Streçle Vedalaşın

Streçler mutfaktaki en kullanışlı şeylerden biri olsa da aslında plastik çöplerle aynı sınıftalar. Streçler yerine kaplarınızın çapına uygun lastikli kumaşlarla kapatabilirsiniz. Ya da balmumu kağıtlar kullanabilirsiniz. Tekrar tekrar kullanılabilen balmumu kağıtlar hem yiyeceğin hava almasını engelliyor, hem istenilen şekli alıyor hem de yıkanabiliyor.

Buzdolabını Düzenleyin

Yiyecekleri sadece buzdolabına koymak yeterli olmuyor. Nelerin olduğunu bilmek de önemli. Bu yüzden de her şeyi görebileceğiniz şekilde yerleştirin. Olabildiğince cam ya da şeffaf kaplar kullanmak da bu şamada önemli.

Neyin içerisinde ne olduğunu bilirseniz hem kıyıda köşede unutulmuş yiyeceklerin önüne geçmiş olursunuz hem de evde olduğu halde yeniden almazsınız.

Kilerinize Göz Atın

Kuru yiyecekleri sakladığınız kilerinizi ya da dolabınızı da en az ayda bir elden geçirmeye çalışın. Hepsinin ne durumda olduğunu, son kullanma tarihi yaklaşanları görün ve yemek pişirme planınızı ona göre ayarlayın.

Mason kavanozlar, Weck’ler ya da hava almayan saklama kaplarında kuru yiyeceklerinizi saklayın. Son dönemde artan kavanoz etiketleri ya da yıkanınca çıkan kalemleri de burada kullanabilirsiniz. Kaligrafi yeteneğinizi de böylece geliştirebilirsiniz.

Gıda İsrafıyla İlgili Son Bir Not

Çöpe attığınız her şeyin aslında çöp olup olmadığını düşünün. Alışverişe giderken liste yapın ve ihtiyacınız olanı alın. Eğer ihtiyacımız kadarını alıp dengeli bir şekilde harcarsak hem uzun vadede dünya kaynaklarının sonunu getirmeyiz hem de bütçemizi koruyabiliriz.

---